تحلیل پارادوکس دروغگو در چهارچوب نظریۀ ساختاری گزاره ها

Authors

علیرضا دست افشان

دکترای فلسفه و مدرس دانشگاه

abstract

پارادوکس دروغگو جمله ای است که دربارۀ خود می گوید که کاذب است. در این مقاله نخست دو راه حل سنتی و معروف این پارادوکس نقد و رد می شود و سپس به کمک دو پیش فرض مهم راه حل جدیدی برای پارادوکس عرضه می کنیم. نخست این که گزاره ها حامل اصلی صدق اند و نه جمله ها؛ هر چند گاه با مسامحه و آسان گیری، صدق را به جمله ها نیز نسبت می دهیم؛ این قبیل مسامحه فقط تا جایی جایز و رواست که دقت بحث قربانی نشود و ساخت پارادوکس نیز دقیقاً یکی از آن موارد است؛ به این ترتیب با کنار نهادن مسامحه و تدقیق بحث، جمله مزبور در پارادوکس دروغگو باز نویسی می شود به جمله ای که می گوید گزاره ای که خود بیان می کند کاذب است. پیش فرض دوم، که استفاده می شود نظریۀ ساختاری گزاره هاست که بر مبنای آن هر گزاره مجموعه ای مرتب یا یک چند تایی مرتب است (گزاره ها از جنس مجموعه ها محسوب می شوند). حال به کمک اصل تنظیم در نظریۀ مجموعه ها نشان می دهیم که هیچ مجموعه ای نمی تواند عضو خود باشد و از آن جا که گزاره نیز مجموعه است نمی تواند خودش عضوی از خود باشد و از کذب خود بگوید؛ به این ترتیب اصلاً چنین گزاره ای یافت نمی شود و جملۀ مزبور در پارادوکس دروغگو گزاره ای را بیان نمی کند و بی معنی است. به این ترتیب نشان می دهیم که حامل صدق دانستن گزاره ها (به جای جمله ها) و پذیرش نظریۀ ساختاری گزاره ها (گزاره ها از جنس مجموعه ها محسوب می شوند) کمک می کند تا راه حلی پذیرا برای پارادوکس دروغگو به دست آید، اما به این موضوع می توان دقیقاً از زاویه مقابل هم نگریست و این دستاورد را دلیلی بر قوت آن مفروضات به حساب آورد. یعنی یکی از نقاط قوت حامل صدق دانستن گزاره ها و نظریۀ ساختاری گزاره ها این است که می توانند راه حل قابل قبولی برای پارادوکس دروغگو در اختیار ما بگذارند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیل پارادوکس دروغگو در چهارچوب نظریۀ ساختاری گزاره‌ها

پارادوکس دروغگو جمله‌ای است که دربارۀ خود می‌گوید که کاذب است. در این مقاله نخست دو راه حل سنتی و معروف این پارادوکس نقد و رد می‌شود و سپس به کمک دو پیش‌فرض مهم راه حل جدیدی برای پارادوکس عرضه می‌کنیم. نخست این‌که گزاره‌ها حامل اصلی صدق‌اند و نه جمله‌ها؛ هر‌چند گاه با مسامحه و آسان‌گیری، صدق را به جمله‌ها نیز نسبت می‌دهیم؛ این قبیل مسامحه فقط تا جایی جایز و رواست که دقت بحث قربانی نشود و ساخت پ...

full text

بحث در ماهیت پارادوکس دروغگو

این نظریه که قضیه یا تصدیق لفظ مرکب تام خبری است که قابلیت صدق و کذب دارد تقریبا مورد اعتقاد همه منطق دانان است قابلیت صدق و کذب ذاتی قضیه است و به همین دلیل است که ارزش هر قضیه در قالب منفصله حقیقیه که مبین نفی تناقض است در می آید یعنی هر قضیه ای یا صادق است یا کاذب و حالت سومی قابل فرض نیست این ملاک در همه انواع قضایای خبری صدق می کند و هیچ استثنایی ندارد اما از همان آغاز تدوین اندیشه و خصوصا...

full text

حامل صدق‌بودن گزاره و استحالۀ اشاره به معدوم؛ راه حل پارادوکس دروغگو

دو رویکرد عمده در حل یک دسته از تقریرهای پارادوکس دروغگو، یعنی دسته­ای که در آن از اسم اشاره استفاده می­شود، عبارت­اند از: انکار جملات خودارجاع و انکار قضیه‌بودن جملۀ دروغگو که حامل اولیه و حقیقی صدق است. اشکال عمدۀ رویکرد اول این است که توضیحی داده نشده است که چرا جملات خودارجاعی نداریم و معمولاً سعی دارند با وضع قراردادهایی جملات خودارجاع را خارج کنند. رویکرد دوم نیز با این اشکال اساسی مواجه ا...

full text

نظریۀ فراارزشگذارها، ابهام و پارادوکس خرمن

در این مقاله نظریۀ فراارزشگذارها دربارۀ ابهام توصیف و نقد خواهد شد. این نقد در دو موضع بررسی می‌شود: نخست این‌که، این نظریه نمی‌تواند همۀ شهودهای دربارۀ ابهام را توجیه کند و برای انتخاب شهودهایی که حفظ می‌کند توجیهی ندارد. دوم این‌که، حل روان‌شناختی پارادوکس خرمن بنا‌بر این نظریه یا کافی نیست یا به نفع نظریه نیست و راه حل‌های غیر‌متعارف را مجاز می‌داند. نتیجه این خواهد بود که نظریۀ فراارزشگذاره...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
منطق پژوهی

جلد ۲، شماره ۳، صفحات ۴۹-۶۱

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023